midterm exam

I. Pag-umol og baruganan

Unsay imong paboritong landmark sa Sugbo? Ngano man?
ANG AKONG PINAKA GANAHAN NGA LANDMARK KY ANG SANTO NINO CHURCH KAY NINDOT KAU ANG DISINYO SA BILDING DAAN. GIPANG BUTANGAN UG MGA INUKIT NGA DISINYO UG MAAYU JUD KINI PAGKABUHAt. SA SULOD PAJUD SA CHURCH KAY DAGHAN KAU UG STATUE NA NINDOT SAB PAGKAHIMO.
Sa imong tan-aw, unsay mahitabo kon ma-absuwelto si kanhi presidente Joseph Estrada? Ipasabot ang imong tubag.
KUNG MA-ABSWELTO SI PRESIDENTE JOSEPH ESTRADA SIGURO MAS MAG AMPING SIYA KARON PARA WALA NAY MANGGAWA NGA BATI NGA KONTROBERSIYA. PAMATI NAKO MUDAGAN SIYA UG BALIK UG MAS TARUNGON PA NIYA IYA TRABAHO UG MAS MU DUOL SIYA SA GINUO.
Sa imong tan-aw, unsay mahitabo kon ma-konbikto si kanhi presidente Joseph Estrada? Ipasabot ang imong tubag.
KUNG MA-KONBICKTO SI PRESIDENT JOSEPH ESTRADA SIGURO MAS MAG TARONG UG MAS MANINGKAMOT SIYA UG SAMOT. MAS MAGPAKITA SIYA UG KAAYUHAN UG MAS MUTABANG PA SIYA UG DAGHAN TAO.
Palihug basaha ang atong nasudnong awit, Lupang Hinirang. Haom pa ba ni sa atong panahon karon? Ngano man? O nganong dili?
SA AKONG PAMATI MURAG DILI NA HAOM ANG ATONG NASUDNONG AWIT SA ATONG PANAHON KAY NAA MAY MGA TAO NA WALA JUD MUTUO NI JOSE RIZAL, NAA SAY UBAN NA WALA NA KAYU NILA GIHATAGAN UG IMPOTANSYA ANG ATONG MGA BAYANI. ANG UBAN TAO SAB KAY DILI NA MAGTARONG UG KANTA...
Uyon ka ba sa paghimong nasudnong bayani ni Ninoy Aquino? Ngano man?
DILI KO UYON KAY WALA MAN SIYAY NABUHAT NA NALUWAS TANG TANAN. SIGURO BAYANI SIYA SA KINABUHI SA UBAN PERO DILI JUD SA TANAN.

II. Pagsumpay ug Pagmugna: Palihug paghimo og 10 ka sentences ginamit ang 10 sa mosunod nga mga pulong:

Kabilin ni lolo
YDILI DAPAT TA MAG TINONTO, KAHINUMDOM KA NGA HATAGAN JUD NATO UG IMPORTANSYA ANG ATO SKWILAHAN KABILIN NI LOLO?
Kampanaryo sa Boljoon
YNINDOTA ADTU-AN ANG KAMPANARYO SA BOLJOON UY.
Bantayan sa Hari sa Mandaue
YNAKA ADTO NAKA SA BANTAYAN SA HARI SA MANDAUE? NINDOT KAAYU NO?
Gubat sa Tres de Abril
Pasayawa Ko, 'Day
Y SI MARIA KAY NIKANTA UG "PASAYAWA KO, 'DAY" PAG SINULOG.
Sakay ta sa Ceres
Y MU SAKAY TA SA CERES PARA MAS MADALI TA UG ABOT SA BOGO.
Pangandoy sa mas sanag nga ugma
Y PANGANDOY SA MAS SANAG NGA UGMA ANG GUSTO SA BATA NGA NAA SA DALAN.
Chicharon sa Carcar
Y NI PALIT AKO INAHAN UG CHICHARON SA CARCAR.
Katugnaw sa Kantipla
Y
Ungo sa Naga
Y BUKTOT ANG MUTUO NGA NAAY UNGO SA NAGA.
Banay ni Mayor Andal
Y
Kabayo ni Amorsola
Y GANAHAN KAAYU KO MAKASULAY UG SAKAY SA KABAYO NO AMORSOLA.
Pagbalik ni Diego Salvador
Y MAG HIKAY TA UG DAKO NGA SELEBRASYON SA PAGBALIK NI DIEGO SALVADOR.
Salingsing sa kasakit
Y AKONG TIYAN KAY SALINGSING SA KASAKIT TUNGOD DAGHAN MAN KOG GIKAON.
Bakho sa kasingkasing
Y ANG MAMATYAN UG TAO NA DUOL SA IMO KAY BAKHO KAAYU SA KASINGKASING.
Bulawan sa lapok
Y
Si Ponso, ang taxi driver
Y SI PONSO, ANG TAXI DRIVER, KAY MALIPAYON KAAYUNG ADLAWA KAY NAKITAN NIYA SI PONSA.
Inasal sa Talisay
Y SIKAT KAAYU ANG INASAL SA TALISAY KAY LAHI RA GYUD KAAYU ANG PAGKALAMI.
Suruy-suroy sa Colon
Y DILIKADO NA KAAYU ANG MGA TAO NA SIGE UG SUROY SA COLON TUNGOD SA KAWAT.
Manok ni San Pedro
Y NI SALIG JUD MI SA BALIGYA NA MANOK SA SAN PEDRO KAY LIMPYO NILA PAGKALUTO.
Martial law ni Marcos
Y DAGHAN KAAYU UG NAHASOL SA MARTIAL LAW NI MARCOS.
Natunok sa kagingking
Y NATUNOK SA KAGINGKING SI INDAY KAY WALA MAN SIYA NAGHINAY.
Bisag saging basta loving
Y ANG MOTO SA MAGTIAYON NA SI JANE UG ECLEO KAY "BISAG SAGING BASTA LOVING."
Puyra gaba
YPURYA GABA! AYAW SIGEG PAMALIKAS UY. BATI KAAYU NA!
Simbako
YSIMBAKO! MAYTAG DILI KO MADAGMA UNYA, MABUNGI PALANG KO!


III. Pagsabot ug Pagpasabot:
Isuwat ang imong paboritong Iningles o Tinagalog nga kanta. Dayon hubara sa Binisaya. Ipasabot ang kahulogan sa kanta. Ug nganong nahimo ni nimong paborito?

FOREVER

BE AMBASSADORS

i may burn out like a candle

PWEDE KO MASUGAN MURAG KANDILA

and I may pass away

PWEDE SAB MA PALONG

I may fall just like a shooting star

PWEDE MAHULOG NA BULALAKAW

my heart will stay

MUPUYO ANG AKO GUGMA

I'll be yours until forever,

IMO KO HANTOD SA HANTOD

forever I'll be true

MATINUDANON KO

to the promise I have made from the day that I found you

SA AKONG GIPANG INGON SA ADLAW NA NAGKITA TA

forever your in my heart

NAA KA SA AKO KASING2X

even if were apart I say,

MISKAN LAYU TA MU INGON KO,

forever I'll be yours forever I love you I say,

IMO KO PIRMI, PIRMI GUGMAHON TIKA

forever I'll be yours forever I love you

IMO KO PIRMI, PIRMI GUGMAHON TIKA

my love will never fade away

AKO GUGMA DILI MAWAGTANG

even if I'll die and

MISKAN MAMATAY

I will love you until the end of time even without your smile

GUGMAHON TIKA HATOD SA KATAPUSAN MISKAN WALA IMO NGISI

so help me please i beg you

PALIHUG TABANGI KO

dont walk away i need you

AYAW LAKAW KINAHANGLAN TIKA

to stay with me and be by my side

PARA MY TUPAD NAKO

take my hand and we'll work it out...

KUHAA AKO KAMOT UNYA ATO NI SULBARON

. KINING KANTAHA KY ABOUT SA MANAG UYAB NA NAGPASALIG SILA DUHA NGA SILA GIHAPON HANTOD SA HANTOD.

. GANAHAN KO ANING KANTAHA KAY NINDOT KAAYU PAGKAHIMO IYA LYRICS UG TUNO, UNYA ANG KOMPOS ANING KANTAHA KY BANDA DIRI SA CEBU, AMBASSADORS, NA NAGPASIKAT UG KANTA DIRI SA SUGBO.

IV. Madyik: Kon hatagan ka og usa (1) lang ka gahom, unsay imong pilion ug unsay imong

buhaton aron pagsulbad sa mosunod:
Kakabos sa mga Pilipinhon

,AKONG HUNUNGON! AKONG HATAGAN TANAN TAO UG SAKTONG EDUKASYON PARA MAKASULOD UG TARONG NA TRABAHO UNYA WALA NAY MAGLISOD.
Pagkabungkag sa mga pamilya

,AKONG HUNUNGON! MAGPAHIMO KOG CENTER NA MU COUNSIL SA MGA PAMILYA O MAGTIAYON NA NAGKINAHANGLAN ANI.
Terorismo

,AKONG HUNUNGON! AKONG IPAKITA SA ILA ANG BATI NGA RESULTA SA ILANG GIBUHAT, DILI LANG SA AMONG PAMILYA KUN DILI APIL NASAB ILANG MGA PAMILYA.
Aborsiyon

, AKONG HUNUNGON! AKONG IPAKITA SA ILA ANG UBANG PAMAAGI NA PWEDE MALIKAYAN ANG ABORSYON, PARIHA ANANG ADAPSYON UG UBAN PA.
Kahakog

, AKONG HUNUNGON! AKO IPAKITA SA ILA NA BATI KAAYU ANG TAO NGA HAKOG. AKO SILA INGNON NGA NAAY POSIBILDAD NA MAWAGTANG NA HINUON SA ILA ANG TANAN BASTA HAKOG KAU SILA.
V. Tambag: Kon ikaw si Pres. Arroyo, unsay imong buhaton sa nahibiling tulo ka tuig sa imong termino sa mosunod nga mga natad:
Ekonomiya

,AKONG TARUNGON, AKONG USBON ANG BATI NGA PAMAAGI SA ATONG EKONOMIYA.
Politika

,AKO SAB TARUNGON KAY BATIAN JUD KAAYU KO. AKO TAN AWON O BANTAYAN UG MAAYU NA WALAY MAHITABO NA KORUPSYON.
Kultura

,WALA KOY I-ILIS SA ATONG KULTURA AKO LANG IPAKITA UG SAMOT PARA MAS MA ILHAN SA MGA TAO LABON NA KARUN.
Kalikopan [environment]

,MAG INISTRIKTA KO SA KALIMPYO SA ATONG NASOD. MAGPABUTANG KO UG DAGHAN KALABAYAN UG BASURA SA TIBUOK KANTO-KANTO, UG PUN-AN NAKO UG GARBAGE TRUCK SA TANANG LUGAR SA PILIPINAS.
Amnestiya sa mga rebelde

,AKO GIHAPON IPADAYUN. WALA KOY USBON.

BISROCK!!!

Usahay sa kadaghang gihuna-huna, trabaho, ug buholaton dali ra kaayu ta saputon. Labaw na kung naa tay uyab makasamot sa atong mga kaguol na matawag na gugmang gi-atay. Pero pamati nako na maluwas raman ta aning mga suliran kung mag ampo lang ta pirmi, dapat mag sige ta ug ingon “dad-a ko ginoo!” para maluwas ta. Miskan mu hubag pa na imo mata tungod sa problema ayaw gihapon kalimot ug ampo. Kung ang problema sakit kau murag kag gi igo ug m16 kay ampo lang gihapon. Basta mutuo lang jud ka sa ginoo ky dato ka sa imong kalag miskan wa jamu. Kung ikaw nasayod, walay maka lupig sa ginuoo.

HUWAW

.....................................

ANG HUWAW NAKAPAGAMAY SA MGA TANOM

SA KA KUWANG SA TUBIG SILAY UHAWON

ANG UBAN DILI MUPADAYUN UG TUBO

ANG MGA TAO SAB KY DILI MAKA LIGO

MAY UNTA DILI MAHITABO ANG HUWAW

MALUOY INTAWN MO SA TANOM GI UHAW

KAILANGAN SA TANOM MABUHI

PAR ANG MGA TAO NAAY IKABUHI

ANG HUWAW KY MAKADAOT SA HALOS TANAN ASPEKTO

MASKIN UNSA KAGAMAY PAREHA KADAKA SA KUTO

MAGTINABANGAY TAPARA ANG HUWAW DILI MA BUHI

PARA MUTAAS ATONG KINABUHI

.........................................

LUPANG HINIRANG(my cebuano version)

Bayang magiliw Perlas ng silanganan
NASOD NA NINDOT MURAG PERLAS SA KATAWHAN
Alab ng puso sa dibdib mo'y buhay
NAGBAGA NGA KASINGKASING BUHI SA IMO
Lupang Hinirang, duyan ka ng magiting
YUTA NGA IMO, DUYANON UG TARONG
Sa manlulupig, di ka pasisiil
WALAY MAKALUPIG, DILI SAD MAGPALUPIG
Sa dagat at bundok na simoy
SA DAGAT UG BUKID ANG BAHO KAY
At sa langit mong bughaw
MURAG SA LANGIT NGA ASUL
May dilag ng watawat mo'y
NAGASIGA ANG IMONG STINURYAAN
Tagumpay na nagnininging
NADAOG NGA GASIGA
Ang bituin at araw niyan
ANG BITUON UG ADLAW KAY
Kailan pa ma'y di magdidilim
MASKIN KANUSA DILI MU NGITNGIT
Lupa ng araw ng luwalhati't pagsinta
YUTA SA ADLAW KAY AMU GIHIGUGMA
Buhay ay langit sa piling mo
BUHI SA LANGIT SA IMO KILID
Aming ligaya nang pag may mang-aapi
AMONG KALIPAYON KUNG NAAY MANGAWAY
Ang mamatay ng dahil sa iyo
KUNG MAMATAY MAN TUNGOD NIMO

NGANONG SIKAT ANG BISROCK

YYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYY

Ang mga BISROCK nga banda sikat kay tungod sa ilang mga orihinal na komposisyon. Naa silay kaugalingon nga istilo sa pagsuwat ug sa pagkanta. Matawag silag sikat sab tungod sa paggamit sa cebuano no istinuryaan. Busa nagpakita sila na mapasigarbuhon sila kung unsay tinuod nga ato. Gamit nila ang cebuano sa pagkanta miskan mo sikat pa sila, sa akong kaugalingong pagsabot kay pamaagi ni nila para mapakita sa mga tao sa ubang lugar nga kontento sila sa ila sinultian. sa ilang mga nindot nga kanta kay nailhan sila dili lang diri sa cebu, sa mga uban lugar diri sa pilipinas.
mao na ato ipasikat ang cebuano sa lain-laing pamaagi ug istilo pareha sa mga bisrock!!!

YYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYY

ASSIGNMENT

1. Makaayo o Makadaot ba sa nasud ang pagpamugos sa pipila ka Sugbuanon pag-awit sa Lupang Hinirang sa ilang kaugalingong pinulongan?
Para sa ako ky makaayu man ang pagkanta sa Lupang Hinirang Sa ilang kaugalingon nga pinulongan ky para sad unta nga maanad ta ky ato man nang sinultian. Maayu sad ni kay kung mukanta ta ani sa atong pinulongan ky magpakita ni sa uban tao nga malipayon ta ug mapasigarbo jud nato atong pinulongan.
2. Unsay imong tan-aw sa lista ni Pigafetta sa pipila ka mga pung sa mga Sugbuanon nga iyang nadunggan niadtong 1521? Nakatabang ba ni nimo sa pagtugkad sa sinugdanan sa Cebuano Language?

3. Angay pa bang ipadayon ang kampanya paghimo sa Cebuano nga national language? Ngano? O Nganong dili?
4. Unsay imong tan-aw, nganong kasabot ug kamaong mosulti og Cebuano ang mga lalawigan gawas sa Sugbo?
kasabot sila kay ang uban nilang mga sinultian ky gikuha gikan sa cebuano.
5. Palihug hatagi ko sa Iningles sa mosunod nga mga pung nga Cebuano:
1. Buhilaman
2. Nataran
3. Lapalapa -
4. Tangkugo
5. Kalalim
6. Kasilinganan -neighborhood
7. Balangay
8. Pakigbisog -communicate
9. Paningkamot- try
10. Tingusbawan

ANG ATONG KAUGMAON

NINDOT UG KAUGMAON KUNG KAHIBAW TA MU GUGMA SA ATONG KULTURA UG MGA PANULTIAN. DAPAT KITA TANAN NGA CEBUANO WALA TAY ANGAY IKA UWAW KY KITA MAS NAA TAY NINDOT NGA KAUGMAON KUNG KAHIBAW TA MU GUGMA KUNG UNSAY ATO.

bisaya nga pinulungan

pagka bakasyon ky ni adto ko sa Butuan para mu bisita sa among mga kaparentihan ug sa akong mga ig agaw. sa balay na anad ko ug inglis ky ako papa ky dli kahibaw mu bisaya unya pag abot nako ug Butuan mura ko ug nabag uhan. nagsugod to nako nabantayan kadtung naa pami sa barko ky magpadulong palang human nikalit ug katol ako dunggan human ni ingon dayun ko, "agay!katula sa ako ILONG uy!" nikatawa ako mama ky na sayup ko paghuman kadto nangadto mi ug parlor didto gihapon sa barko ky nagpa klining ko sa ako tiil. giganahan ko sa pagkalimpyu ni ana nasad ko sa ako mama, "ma, tanawa ako NGIPON limpyu kau" sus...imbis na tiil ngipon ako na ingon unya nikatawa nasad ako mama. pagka abot namo sa Butuan naghuwat ako uncle ug mga bata nga ig agaw sa restauran sa hotel para magdungan mi ug kaon ug pamahaw pagkahuman wala man hutda sa bata ang itlog, nagyawyaw ko ni ana ko sa ako mama nga, "tanawa ra gud na ma! wala niya hutda ang iyang IRO!" grabe na namo ug pangatawa. nagkasayup sayup ko ato ky tungod nga naglibog ko sa inglis ug bisaya unya kung maghunahuna ko ky inglis man unya inig sturya ky magsagol na nuon.

AKONG NGAN

NAPILI NI NAKONG NGALANA KAY NAHUKMAN NAKO NGA NAG DAKO DIRI GYUD KO SA CEBU. NALIPAY KO NGA ISA KO KA BISAYA! LIPAY KO SA AKONG PINULUNGAN. GI GANAHAN SAB AKO MOMMY SA AKONG NAPILI NGA NGALAN. HINUON TINUOD SAD ISA KO KA BISAYANG DAKO!!!